Resultaten na vijf jaar concentratie van zorg tonen een daling van de sterfte na complexe pancreas- en slokdarmchirurgie.
Uit onderzoek van Stichting Kankerregister (BCR) blijkt dat de sterfte 90 dagen na een ingreep daalt naarmate ziekenhuizen meer complexe pancreas- of slokdarmchirurgie uitvoeren. Op basis van deze inzichten startte het RIZIV in 2019 met de concentratie van deze ingrepen, momenteel in vijftien (pancreas) en acht (slokdarm) referentiecentra. De kwaliteitscriteria voor complexe chirurgie en de terugbetaling van de voorafgaande multidisciplinaire bespreking werden vastgelegd in een overeenkomst tussen het RIZIV en de referentiecentra met verplichte gegevensregistratie bij BCR, die de aangeleverde data analyseert en rapporteert.
Uit de analyse van de gegevens blijkt dat in de voorbije vijf jaar 2.626 patiënten met pancreasaandoeningen besproken werden tijdens een multidisciplinair consult. Van hen ondergingen 1.011 patiënten (38,5%) een operatie, waarvan 799 voor een kwaadaardige tumor. Voor slokdarmaandoeningen werden 1.012 patiënten besproken, waarvan 401 (39,6%) geopereerd werden. Bij 371 van deze ingrepen ging het om een kwaadaardige tumor.
Er is een duidelijke trend zichtbaar richting minimaal invasieve chirurgie – een techniek waarbij via kleine sneetjes wordt geopereerd, vaak met een camera en speciale instrumenten. In tegenstelling tot open chirurgie zorgt dit voor minder weefselschade, sneller herstel en kleinere littekens. Bij pancreasaandoeningen daalde het aandeel open ingrepen van 67,6% naar 51,6%, en bij slokdarmaandoeningen van 41% naar 27,2% over vijf jaar.
De 90-dagen mortaliteit – een belangrijke maatstaf voor de kwaliteit van chirurgie – bedroeg bij geopereerde patiënten met pancreasaandoeningen gemiddeld 4,4% over de vijf conventiejaren, en 3,4% in het vijfde jaar alleen. Voor slokdarmaandoeningen was dit respectievelijk 5,9% en 4,0%. Om te onderzoeken wat het effect is van de concentratie van zorg, werd de 90-dagen mortaliteit vóór de concentratie (2015–2018) vergeleken met de eerste drieënhalf jaar erna (2019–2022). Daarbij werd rekening gehouden met verschillen tussen patiënten, zoals bijkomende aandoeningen en het type ingreep. Voor pancreaskanker daalde de 90-dagen mortaliteit significant van 7,3% naar 5,4%. Bij slokdarmkanker daalde deze ook significant van 9,6% naar 6,5%.
De eerste vijf jaar van de overeenkomst brachten niet alleen sterke klinische resultaten, maar ook waardevolle initiatieven zoals de oprichting van wetenschappelijke verenigingen voor de expertisecentra: de Belgian Pancreatic Cancer Group (BPCG) en Audit Belgian Esophageal Surgery (ABES). Deze groepen bespreken regelmatig chirurgische thema’s, formuleren onderzoeksvragen en analyseren nationale resultaten om gerichte verbeteracties op te zetten, zoals het verminderen van complicaties.
BCR ondersteunt deze concentratie van zorg actief via dataverwerking en -analyse, en draagt zo bij aan betere zorgkwaliteit voor kankerpatiënten in België. We kijken uit naar verdere uitbreiding van dit model naar andere kankertypes waar concentratie van zorg een duidelijke meerwaarde voor de patiënt kan bieden.
Meer informatie over de gespecialiseerde centra, de overeenkomst en de resultaten:
Pancreaschirurgie: terugbetaling in gespecialiseerde centra | RIZIV
Slokdarmchirurgie: terugbetaling in een gespecialiseerd centrum | RIZIV
